تفاوت Session و Cookie در PHP

Cookie: حافظه‌ای از جنس کلوچه‌های اینترنتی

وقتی از کوکی (Cookie) حرف می‌زنیم، شاید اولین چیزی که به ذهنتان خطور می‌کند، آن کلوچه‌های خوشمزه‌ی واقعی باشد؛ ولی این کوکی‌های دیجیتالی کمی متفاوت‌اند. در PHP، کوکی داده‌های کوچکی است که به وسیله مرورگر در سیستم کاربر ذخیره می‌شود. این داده‌ها به شکل یک فایل متنی نگه‌داری می‌شوند و هر بار که کاربر به سایت بازمی‌گردد، مرورگر آن‌ها را ارسال می‌کند.

ویژگی‌های مهم Cookie:

• ذخیره‌سازی سمت کاربر: کوکی‌ها در دستگاه کاربر ذخیره می‌شوند، بنابراین از منابع سرور استفاده نمی‌کنند.
• پایداری در زمان: کوکی‌ها تا زمانی که شما تاریخ انقضا برایشان تعیین کنید، در سیستم کاربر باقی می‌مانند. مثلاً ممکن است کوکی‌ای داشته باشید که برای یک سال معتبر باشد (فقط مطمئن باشید که مثل شیرینی‌های واقعی کهنه نمی‌شود!).
• قابل مشاهده توسط کاربر: هر کسی می‌تواند کوکی‌ها را ببیند و حتی تغییر دهد؛ به همین دلیل نباید اطلاعات حساس را در آن‌ها ذخیره کرد.
• حجم محدود: مرورگرها معمولاً حجم کوکی‌ها را به چند کیلوبایت محدود می‌کنند.

مزایای Cookie:

• کاهش بار سرور: چون داده‌ها سمت کاربر ذخیره می‌شوند، به سرور فشار کمتری وارد می‌شود.
• مناسب برای داده‌های کوچک: برای اطلاعات کوچکی مثل شناسه کاربر یا تنظیمات زبان سایت بسیار مناسب است.

معایب Cookie:

• محدودیت امنیتی: اطلاعات کوکی قابل تغییر است، پس برای داده‌های حساس (مثل رمزهای عبور) اصلاً گزینه‌ی خوبی نیست.
• حجم محدود: نمی‌توانید مقدار زیادی داده در کوکی‌ها ذخیره کنید.

<?php
setcookie("user", "John Doe", time() + (86400 * 30), "/");
?>

Session: دفترچه یادداشت محرمانه سرور

حالا نوبت به Session می‌رسد. اگر کوکی‌ها مثل یادداشت‌هایی هستند که کاربر در جیبش می‌گذارد، سشن‌ها یادداشت‌های محرمانه‌ای هستند که سرور نگه می‌دارد. در واقع، Session داده‌ها را سمت سرور ذخیره می‌کند و فقط شناسه‌ای که به این سشن مرتبط است، به کاربر داده می‌شود.

ویژگی‌های مهم Session:

• ذخیره‌سازی سمت سرور: برخلاف کوکی‌ها، سشن‌ها در سمت سرور ذخیره می‌شوند، بنابراین کاربر نمی‌تواند به راحتی به داده‌ها دسترسی داشته باشد.
• پایان با بستن مرورگر: به محض اینکه کاربر مرورگر خود را می‌بندد یا سشن منقضی می‌شود، داده‌های سشن پاک می‌شوند (مگر اینکه خودتان بخواهید بیشتر نگه دارید).
• حجم نامحدودتر: به دلیل اینکه داده‌ها روی سرور ذخیره می‌شوند، محدودیت حجمی که در کوکی‌ها وجود دارد، اینجا مطرح نیست.

مزایای Session:

• امنیت بالا: از آنجا که کاربر به داده‌های سشن دسترسی ندارد، احتمال دست‌کاری داده‌ها کاهش می‌یابد.
• مناسب برای داده‌های حساس: به دلیل امنیت بیشتر، می‌توانید اطلاعات حساس‌تری مثل نام کاربری و رمز عبور را در سشن‌ها ذخیره کنید.
• انعطاف‌پذیر: از آنجا که سشن روی سرور است، می‌توانید حجم بیشتری داده ذخیره کنید.

معایب Session:

• بار سرور: چون تمام داده‌ها سمت سرور ذخیره می‌شود، با افزایش تعداد کاربران، بار سرور نیز افزایش می‌یابد.
• نیاز به مدیریت مناسب: اگر سشن‌ها به درستی مدیریت نشوند (مثلاً بعد از استفاده پاک نشوند)، ممکن است منابع سرور پر شود.

<?php
session_start();

$_SESSION["user"] = "John Doe";

echo "User: " . $_SESSION["user"];
?>

مقایسه‌ای جذاب: Session و Cookie در میدان نبرد

حالا که با ویژگی‌های هر کدام آشنا شدیم، وقتش رسیده که این دو را رو در رو مقایسه کنیم:

• مکان ذخیره‌سازی: کوکی‌ها سمت کاربر و سشن‌ها سمت سرور ذخیره می‌شوند. در نتیجه، سشن‌ها امنیت بیشتری دارند.
• دسترسی کاربر: کوکی‌ها توسط کاربر قابل مشاهده و تغییر هستند، اما سشن‌ها از دسترس کاربر خارج‌اند.
• پایداری: کوکی‌ها می‌توانند برای مدت طولانی ذخیره شوند، اما سشن‌ها با بستن مرورگر یا اتمام زمان خودکار پاک می‌شوند.
• میزان استفاده از منابع: کوکی‌ها از منابع کاربر استفاده می‌کنند، در حالی که سشن‌ها منابع سرور را مصرف می‌کنند.

پس کدام بهتر است؟

حقیقت این است که هر کدام از این دو ابزار در شرایط خاص خودشان بهترین انتخاب هستند. اگر داده‌ای دارید که حساس نیست و نیاز دارید برای مدت طولانی آن را نگه دارید (مثل تنظیمات زبان سایت یا شناسه کاربر)، کوکی‌ها انتخاب مناسبی هستند. اما اگر امنیت مهم است و می‌خواهید داده‌هایتان در امان بمانند، Session را انتخاب کنید.

و البته، هیچ مانعی نیست که هر دو را با هم ترکیب کنید! مثل یک برنامه‌نویس حرفه‌ای، همیشه باید به موقعیت و نیازهای خودتان دقت کنید و بهترین ابزار را انتخاب کنید.

جمع‌بندی: هوشمندانه انتخاب کنید!

انتخاب بین Session و Cookie مانند انتخاب بین قهوه و چای است: بستگی به ذائقه و نیازتان دارد! مهم این است که بدانید چه زمانی از کدام استفاده کنید و مراقب باشید که داده‌هایتان امن و بهینه نگه‌داری شوند.